استخر دو منظوره کشاورزی و پرورش ماهی راهکاری برای افزایش درآمد کشاورزان

استخر دو منظوره کشاورزی و پرورش ماهی راهکاری برای افزایش درآمد کشاورزان

1401/9/17 114 0

استخر دو منظوره کشاورزی و پرورش ماهی راهکاری برای افزایش درآمد کشاورزان

ماهی کپور _ استخر کشاورزی _ استخر پرورش ماهی _ پرورش ماهی

استخرهای دو منظوره و پرورش ماهی

الف ) استخرهای ذخیره آب کشاورزی :

اکثراً مستطیل شکل بوده ودر نقاطی مشرف به زمین های زراعی احداث شده اند در این استخرها در صورتی میتوان ماهی قزل آلا پرورش داد که آب ورودی علاوه بر داشتن شرایط لازم جهت پرورش به میزانی باشد که در طول شبانه روز حداقل 50% آب استخر تعویض شود.

ب )استخرهای دو منظوره احداثی آبراهه ای :

براساس نقشه های تیپ شیلات به صورت سه استخر یا کانال سیمانی موازی طراحی میشود بطوری که آب به کانال یا استخر اول وارد شده از آن عبور می کند ودر هنگام ورود به استخر دوم بواسطه اختلاف ارتفاع وریزش آب مجدداً هوادهی شده وسپس به همین طریق وارد استخر سوم شده وبه مصرف کشاورزی وزراعت میرسد وبدین طریق در کنار کشاورزی در داخل استخرهای دو منظوره ماهی قزل آلا پرورش داده می شود.

روش کار:

آبی که در آن ماهی قزل آلا پرورش داده میشود باید سرشار از اکسیژن و عاری از گازهای مضر باشد وآب چاه های کشاورزی فاقد اکسیژن کافی و دارای گازهای زیان بار برای پرورش ماهی قزل آلا است برای رفع این مشکل از برجک هواده استفاده می شود که استوانه ای است با حداقل پنج طبقه توری فلزی چشمه ریز به فاصله بیست سانتیمتر از هم که باید از کف آب نما حداقل هفتاد سانتی متر ارتفاع داشته باشد که در این حال طبقات توری سطح تماس بیشتری بین آب چاه وهوا ایجاد کرده وباعث جذب اکسیژن هوا توسط آب ودفع دی اکسیدکربن وسایر گازهای زیان بار میگردد.

ظرفیت تولید هر استخر دو منظوره به میزان آب چاه وابسته است بعنوان مثال چاهی با آبدهی 20 لیتر در هر ثانیه میتواند یک استخر دو تنی ماهی قزل آلا داشته باشد در صورتی که چاه با آبدهی 40 لیتر در ثانیه یک استخر چهار تنی را پوشش میدهد.

تعداد بچه ماهی مورد نیاز با ازاء هر تن تولید 4000 قطعه بوده که بااضافه کردن ده درصد تلفات احتمالی باید برای تولید هر تن ماهی قزل آلا تعداد 4400 بچه ماهی به وزن تقریبی 5 گرم تهیه گردد تراکم ماهیان در این حالت 100-70 قطعه در هر متر مربع میباشد. اصول ماهیدار کردن و غذادهی ماهیان در استخرهای دو منظوره با اصول کلی پرورش ماهی قزل آلا یکسان است.

پرورش ماهی با استفاده از منابع آب کشاورزی در روستاها:

پرورش ماهی در کنار کار کشاورزی یکی از روشهای استفاده بهینه از منابع آبی است که ضمن اشتغالزایی و کمک به اقتصاد خانوار کشاورز موجب غنی سازی آب کشاورزی وافزایش محصولات زراعی وباغی خواهد شد.

در آب با دمای 8 تا 18 درجه سانتیگراد میتوان ماهی قزل آلا پرورش داد وبهترین ومناسبترین دما برای تغذیه ورشد ماهی قزل آلا 15 تا 16 درجه سانتیگراد است البته علاوه بر دمای مناسب آب , جریان دائم آب و تعویض آن نیز برای پرورش ماهی قزل آلا لازم وضروری میباشد.

در استخرهای دو منظوره , آبی که جهت آبیاری از چاه ویا چشمه خارج میشود قبل از ورود به زمین زراعی به استخر وارد شده و پس از آن خارج وبه مصرف آبیاری میرسد با شروع فعالیت کشاورزی وآبیاری محصولات در نیمه اول بهار ماهی در استخر رها شده ودوره پرورش 6 تا 8 ماه خواهد بود.

انواع استخرهای دو منظوره:

الف ) استخرهای ذخیره آب کشاورزی :

اکثراً مستطیل شکل بوده ودر نقاطی مشرف به زمین های زراعی احداث شده اند در این استخرها در صورتی میتوان ماهی قزل آلا پرورش داد که آب ورودی علاوه بر داشتن شرایط لازم جهت پرورش به میزانی باشد که در طول شبانه روز حداقل 50% آب استخر تعویض شود.

ب )استخرهای دو منظوره احداثی آبراهه ای :

براساس نقشه های تیپ شیلات به صورت سه استخر یا کانال سیمانی موازی طراحی میشود بطوری که آب به کانال یا استخر اول وارد شده از آن عبور می کند ودر هنگام ورود به استخر دوم بواسطه اختلاف ارتفاع وریزش آب مجدداً هوادهی شده وسپس به همین طریق وارد استخر سوم شده وبه مصرف کشاورزی وزراعت میرسد وبدین طریق در کنار کشاورزی در داخل استخرهای دو منظوره ماهی قزل آلا پرورش داده می شود.

روش کار:

آبی که در آن ماهی قزل آلا پرورش داده میشود باید سرشار از اکسیژن و عاری از گازهای مضر باشد وآب چاه های کشاورزی فاقد اکسیژن کافی و دارای گازهای زیان بار برای پرورش ماهی قزل آلا است برای رفع این مشکل از برجک هواده استفاده می شود که استوانه ای است با حداقل پنج طبقه توری فلزی چشمه ریز به فاصله بیست سانتیمتر از هم که باید از کف آب نما حداقل هفتاد سانتی متر ارتفاع داشته باشد که در این حال طبقات توری سطح تماس بیشتری بین آب چاه وهوا ایجاد کرده وباعث جذب اکسیژن هوا توسط آب ودفع دی اکسیدکربن وسایر گازهای زیان بار میگردد.

ظرفیت تولید هر استخر دو منظوره به میزان آب چاه وابسته است بعنوان مثال چاهی با آبدهی 20 لیتر در هر ثانیه میتواند یک استخر دو تنی ماهی قزل آلا داشته باشد در صورتی که چاه با آبدهی 40 لیتر در ثانیه یک استخر چهار تنی را پوشش میدهد.

تعداد بچه ماهی مورد نیاز با ازاء هر تن تولید 4000 قطعه بوده که بااضافه کردن ده درصد تلفات احتمالی باید برای تولید هر تن ماهی قزل آلا تعداد 4400 بچه ماهی به وزن تقریبی 5 گرم تهیه گردد تراکم ماهیان در این حالت 100-70 قطعه در هر متر مربع میباشد. اصول ماهیدار کردن و غذادهی ماهیان در استخرهای دو منظوره با اصول کلی پرورش ماهی قزل آلا یکسان است.

پاکسازی استخر:

تخته ها وتوریهای ورودی وخروجی بایستی در طول روز چندین بار بوسیله برس تمیز گردند. باید توجه داشت آب استخرها همیشه تمیز وشفاف وکف استخر همیشه نمایان باشد.بهترین زمان برای پاکیزگی استخرها صبحها وقبل از غذا دهی به ماهیان است.قبل از تمیزی استخر, ماهیان باید حدود 15 _ 10 ساعت قبل غذادهی نشده باشند.برای این کار باید قاب فلزی ویژه به ارتفاع 50 سانتیمتر وبه عرض استخر تهیه شده , بطوریکه 40 سانتیمتر آن به وسیله تخته یا ایرانیت پلاستیکی فشرده کاملاً غیر قابل نفوذ شود وبالای آن به میزان 10 سانتیمتر توری باشد. بطوریکه به میزان 40 سانتیمتر آب داخل استخر بماند ومازاد آن سرریز شود.

جهت پاکسازی باید ابتدا سطح آب را به 40 سانتیمتر رسانده و بعد 4-3 متر اول هر استخر را بوسیله برس شسته وماهیان را در 4 تا 3 متر اول که شسته شده بوسیله قاب فلزی ساخته شده حبس نموده وشروع به پاکیزه نمودن بقیه استخر نمود که لجن وپس مانده مواد غذایی موجوددر کف استخر از طریق کف شور ودریچه های تعبیه شده به همین منظور خارج گردند.بطوری که لجن ومواد زائد استخر اول وارد استخر دومی یا سومی نگردد ودفعات غذادهی صبح حذف شده وفقط غذادهی بعدازظهر به ماهیان داده شود.مواردی که هنگام قطع برق واز کار افتادن پمپ اصلی باید رعایت شود:

راه اندازی پمپ برگشت

قطع غذادهی

جلوگیری از هر گونه استرس به ماهیان

جلوگیری از پاکیزه نمودن استخر

تغذیه :

اصول تغذیه شامل نوع ،میزان و دفعات غذادهی در استخرهای دو منظوره کشاورزی از روشهای کلی اصول غذادهی ماهیان قزل آلا تبعیت میکند.

ج) پرورش ماهی در کانالهای آب کشاورزی:

پرورش ماهی در کانالهای آب کشاورزی :

کانالهای کشاورزی حد واسطی بین یک منبع آبی (رودخانه , سراب و…) و زمینهای کشاورزی محسوب می شوند که معمولاً بصورت سیمانی می باشند. این کانالها با عمق کم وحداکثر چند متر عرض وطولی برابر با چند صدمتر هستند. شیب کانالهای کشاورزی 20-10 سانتیمتر در 30 متر است . حد مطلوب تعویض آب در آنها 3-2 مرتبه در ساعت می باشد. کانالهای کشاورزی در صورت دارا بودن شرایط مناسب (دما , میزان آب , طول وعمق مناسب , عدم آلودگی و…) می توانند جهت پرورش ماهی قزل آلا استفاده شوند, که معمولاً این کانالها توسط توریهایی به فاصله های حدود 30 متر از یکدیگر مجزا می شوند. بطور کلی پتانسیل نگهداری ماهی در آنها بین 35-25 کیلوگرم در متر مکعب در نوسان است. از آنجائیکه میزان اکسیژن محلول درطول کانال کاهش می یابد واز طرف دیگر بار آلودگی آن افزایش می یابد در فاصه های معینی از کانال آب جاری هوادهی می شود. ماهیدار کردن کانال:

- اندازه کانالهایی که بچه ماهیان را در آن می ریزیم متفاوت است وبستگی به وزن ماهی دارد

_ برای ماهیان که حدود 3 تا 5 گرم وزن دارند طول کانال تقریباً 10 متر , عرض 1 متر وعمق 5/0 متر است.

برای ماهیانی که حدود 10 تا 20 گرم وزن دارند طول کانال تقریباً 20 متر, عرض 3 متر وعمق 8/0 متر است.

_ برای ماهیانی که بالاتر از 50 گرم هستند طول کانال 30 متر, عرض 6-5 متر وعمق 2/1 متر است.

معمولاً عرض کانالها باید 1/0 طول آنها باشد. پس از مشخص شدن محل خرید بچه ماهی , دریافت گواهی بهداشتی وتایید شیلات استان لازم است . 24 ساعت قبل از بارگیری وحمل بچه ماهیان، قطع غذا باید صورت گیرد زیرا اگر ماهیان تغذیه کرده باشند هضم غذا نیاز به اکسیژن اضافی داشته ودر هنگام حمل ونقل ماهی دچار استرس می شود. بعد از رهاسازی ماهیان نیز باید تا 24 ساعت از غذادهی خودداری کرد.

غذادهی :

اصول غذادهی ماهیان در کانال از الگوی غذادهی کلی ماهیان قزل آلا تبعیت می کند.

پاکسازی کانال:

پاک کردن دریچه ها وکف کانال:

بهترین زمان برای پاکیزه کردن کانالها صبحها و قبل از غذادهی به ماهیان است. قبل از تمیز کردن حدود 15-10 ساعت قبل از غذادهی قطع می شود. تخته ها وتوریهای ورودی وخروجی در طول روز بایستی چندین بار بوسیله برس تمیز گردند کف کانال ها باید هفته ای یکبار پاکیزه شود, زیرا قزل آلا به آب شفاف حاوی اکسیژن بالا نیازمند است.

در تمیز کردن کانال ابتدا سطح آب را کم کرده (بسته به ارتفاع آب استخر) بعد 3 تا 4 متر اول کانال را بوسیله برس شسته وماهیان را در 3_ 4 متر اول که شسته شده بوسیله قاب فلزی دست ساز حبس نموده وشروع به پاکیزه نمودن بقیه کانال می نماییم تا لجن وپس مانده غذایی موجود در کف استخر از طریق دریچه های تعبیه شده جهت این منظور خارج شود به طوریکه لجن ومواد زائد کانالها وارد کانالهای بعدی نشود. دفعات غذادهی صبح نیز حذف شده وفقط بعدازظهر ماهیان غذادهی می شوند.

صید وعرضه ماهیان به بازار:

بعد از 5 تا 6 ماه از شروع دوره پرورش , که وزن ماهیان به 250 تا 300 گرم رسید اقدام به صید آنها می کنند. به منظور جلوگیری از تسریع فساد وحفظ شکل ماهی پس از صید باید به مدت 48-24 ساعت قبل از صید نسبت به قطع غذای ماهیان اقدام نمود.

بهتر است قبل از صید برآوردی از مقدار ماهیها صورت گیرد تا عملیات بازاریابی بهتر انجام شود.

صید ماهی های موجود در کانال کشاورزی به دو طریق انجام می شوند:

اگر تخلیه کامل آب کانال امکان پذیر باشد کانال تخلیه شده , کل ماهیان صید می شود

در کانال های با آب جاری که امکان متوقف نمودن آب جاری وجود نداشته باشد ماهی ها را در گوشه ای از کانال جمع کرده آنها را صید می کنند.

در پایان ماهیان صید شده را در جعبه گذاشته لابه لای آنها خرده های یخ ریخته تا ماهی با کیفیت بالا در بازار عرضه شود.

نظرات کاربران پیرامون این مطلب

انصراف از پاسخ به کاربر